ΜΝΗΜΕΣ ΚΑΙ ΛΗΘΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Ο παρών τόμος είναι η πρώτη συλλογική εκδοτική προσπάθεια σχετικά με τη μνήμη του εμφυλίου. Φιλοδοξεί να τροφοδοτήσει τους νέους ερευνητές με βιβλιογραφικές αναφορές και να εμπλουτίσει τη συζήτηση για την κοινωνική μνήμη και την ιστορία του εμφυλίου με νέα εμπειρικά ή/και πραγματολογικά δεδομένα. Μια πρώτη μορφή των κειμένων της συλλογής παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε συνέδριο στην Κορησσό το 2006. Οι έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε το συνέδριο σε μέρος της τοπικής κοινωνίας -και που παρά λίγο να οδηγήσουν στη ματαίωση του- έδειξαν ότι η μνήμη του εμφυλίου πληγώνει ακόμα. Από την άλλη πλευρά το γεγονός ότι πολλοί από τους πιο σθεναρούς επικριτές μας όχι μόνο παρακολούθησαν το συνέδριο, αλλά πήραν και μέρος στη συζήτηση έδειξε ότι η ανοιχτή αντιμετώπιση και των πιο επώδυνων σημείων του εμφυλίου δεν είναι μόνο εφικτή, αλλά και αναγκαία...

... Μια δεύτερη σημαντική θεματική αφορά τη σχέση μεταξύ μνήμης και λήθης. Η λήθη είναι η άλλη όψης της μνήμης. Και όταν μιλάμε για εμφύλιους πολέμους και οι δύο συνδέονται με τη δυσκολία επεξεργασίας ενός τραυματικού παρελθόντος. Η λήθη εκ πρώτης όψεως μοιάζει να είναι η άρνηση της μνήμης. Στην πραγματικότητα όμως οι δύο έννοιες είναι αλληλένδετες και ενίοτε αναπτύσσονται μεταξύ τους απροσδόκητες σχέσεις. Έτσι, η έξαρση της μνήμης που παρατηρούμε σήμερα, ακόμα και για τον εμφύλιο, θα μπορούσε να ερμηνευτεί, όπως προτείνει ο Paul Ricoeur, και ως επιστροφή στο τραυματικό γεγονός που απωθήθηκε μέσω της λήθης και ως αδυναμία λογικής επεξεργασίας του. Από την άλλη, τα μνημεία που στήνονται ως υλικά τεκμήρια μνήμης, μπορούν να συμβάλλουν και στην προώθηση της λήθης των πραγματικών γεγονότων που μνημονεύουν. Η αλληλένδετη σχέση μεταξύ μνήμης, λήθης και τραύματος φαίνεται και από το ρόλο της (ιστορικής ή προσωπικής) αφήγησης, ως τρόπος δαμασμού του τραύματος, ως λύτρωση και ως πένθος...