ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ

Με ποια κριτήρια ένα λογοτεχνικό έργο εντάσσεται στον λογοτεχνικό κανόνα; Πώς επιδρούν οι ιστορικές συνθήκες στον ιδιαίτερα ευαίσθητο χώρο της κριτικής; Ποια ήταν η τύχη των ποιητικών, ειδικά, έργων στην ταραγμένη δεκαετία του '40, όταν ο Εμφύλιος δίνει τη θέση του στον Ψυχρό πόλεμο, και πώς αποτυπώνονται οι ιδεολογικές εντάσεις των δεκαετιών του '50 και του '60 στα κριτικά κείμενα της εποχής;

Στην παρούσα μελέτη παρακολουθούμε την εξέλιξη της επικαιρικής λογοτεχνικής κριτικής, συγκεκριμένα της βιβλιοκριτικής της ποίησης, μέσα στις κοινωνικοπολιτικές συντεταγμένες του μεταπολέμου, με ιδιαίτερη εστίαση στη σχέση της αισθητικής με την ιδεολογία.

Με βάση τα κειμενικά δεδομένα του κριτικού λόγου μιας σειράς λογοτεχνικών περιοδικών της περιόδου 1945-1967, εξετάζονται οι κριτικές αποτιμήσεις των υφισταμένων ήδη από τον Μεσοπόλεμο νεωτερικών λογοτεχνικών κατευθύνσεων, αλλά και η κριτική υποδοχή των νέων ποιητικών τάσεων που προέκυψαν μέσα στη νέα ιστορική αναγκαιότητα.

Επιλεκτικές κριτικές στάσεις, αποκλεισμοί ή προβολή προσώπων και έργων, δογματισμοί ή αναγνωστικές μονομέρειες δείχνουν ότι η λογοτεχνία και η λογοτεχνική κριτική υπήρξαν θύματα της ταραγμένης εποχής. Αποκαλύπτουν ότι ο μεταπολεμικός κριτικός φέρει το «ίχνος» της ιστορίας, ότι η «ιδεολογική υπερφόρτιση» των καιρών εμποτίζει τις κρίσεις των έργων και οδηγεί στην αισθητική πόλωση.

Mέσα από τις εν θερμώ αποτιμήσεις των έργων προκύπτουν σαφείς μαρτυρίες που ενισχύουν τη γνώση για τη λογοτεχνική μας εξέλιξη και για τους όρους εδραίωσης του λογοτεχνικού κανόνα.