Η ΕΡΗΜΟΣ ΤΩΝ ΤΑΡΤΑΡΩΝ

Το 1939 ο Ντίνο Μπουτζάτι εμπιστεύεται το χειρόγραφο του καινούριου του μυθιστορήματος, που τιτλοφορείται Το Οχυρό, σε έναν φίλο του για να το παραδώσει στον Λέο Λονγκανέζι, ο οποίος ετοίμαζε μια συλλογή για λογαριασμό των εκδόσεων Rizzoli. Το έργο γίνεται δεκτό, αλλά ζητείται από τον συγγραφέα να αλλάξει τον τίτλο ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε αναφορά στον επικείμενο πόλεμο. Το μυθιστόρημα που έμελλε να γίνει το αριστούργημα του Μπουτζάτι κυκλοφόρησε τελικά το 1940, τη χρονιά που η Ιταλία μπήκε στον πόλεμο, με τίτλο Η έρημος των Ταρτάρων.

Πρόκειται για την ιστορία του νεαρού υπολοχαγού Τζοβάνι Ντρόγκο, ο οποίος περνάει τη ζωή του στο Οχυρό Μπαστιάνι, όπου τοποθετείται στον πρώτο του διορισμό, περιμένοντας μάταια την εισβολή του θρυλικού εχθρού από τον βορρά. Με φόντο την απέραντη, ομοιόμορφη έρημο, ο Μπουτζάτι αφηγείται την αναμονή της μεγάλης ευκαιρίας για τον αξιωματικό, της ευκαιρίας που θα του αλλάξει τη ζωή χαρίζοντάς του την πολυπόθητη δόξα και μια λαμπρή καριέρα, μιλάει για τη μοναξιά, την υπαρξιακή αγωνία, την άνιση μάχη ενάντια στο πέρασμα του χρόνου, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τον θάνατο. Κοντολογίς, εμφανίζονται όλα τα βασικά θέματα της αφήγησής του. Μόνο που η μεγάλη ευκαιρία τελικά δεν παρουσιάζεται ποτέ και ο αξιωματικός, τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά, έρχεται αντιμέτωπος με το κορυφαίο γεγονός: τον θάνατο. Και τον αντιμετωπίζει μονάχος, χωρίς να περιμένει βοήθεια ή κατανόηση από κανέναν, σ' ένα περιβάλλον παντελώς άγνωστο.

Το μυθιστόρημα θα μπορούσε να διαδραματίζεται σε μια οποιαδήποτε χώρα, ή καλύτερα σε έναν τόπο μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Στο ίδιο το Οχυρό, που στην αρχή κανένας δεν ξέρει πού ακριβώς βρίσκεται, τα πάντα καλύπτονται από ομίχλη, σαν τις αιώνιες ομίχλες της πεδιάδας του βορρά. Θα μπορούσε να είναι ένα οποιοδήποτε μέρος και οι άνθρωποι που το κατοικούν οποιοιδήποτε άνθρωποι. Η διαμεσολάβηση της απτής πραγματικότητας από μια τόσο έντονα ατμοσφαιρική εικονογραφία είναι το εργαλείο προκειμένου ο συγγραφέας να μπορέσει να διατυπώσει τα βαθιά μεταφυσικά ερωτήματα που τον απασχόλησαν σε όλο το έργο του.

Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ περισσότερο από αλλού διαφαίνεται πόσο καθοριστικό ρόλο έπαιξε στη ζωή του Μπουτζάτι η σχέση δημοσιογραφίας και λογοτεχνίας. Ένα από τα χαρακτηριστικά του συγγραφέα είναι η ικανότητά του να προσδίδει στα καθημερινά πράγματα της ζωής την αλληγορική τους έκφραση, μετατρέποντας το χρονικό σε παραμύθι και αντιστρόφως. Παράλληλα, έχει πλέον εδραιώσει μέσα του την επίγνωση της «φυγής του χρόνου», έχοντας δει τους συναδέλφους του στην εφημερίδα να γερνάνε περιμένοντας μάταια να προκύψει ένα θαύμα από το αυστηρό επάγγελμα του δημοσιογράφου, που τους απομόνωνε στα όρια ενός γραφείου υπό αυτή την έννοια, η «έρημος» του μυθιστορήματος είναι ακριβώς η ιστορία της ζωής στο οχυρό της εφημερίδας, που υπόσχεται τα θαύματα μιας μοναξιάς αδιαχώριστης από τη συνήθεια και την κλίση.

Από το επίμετρο της μεταφράστριας