ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ

Στο βιβλίο αυτό, ο Μαξ Τσάρλσγουορθ παρουσιάζει την ιστορία της φιλοσοφίας της θρησκείας ως ένα σπουδαίο πνευματικό επίτευγμα του δυτικού πολιτισμού. Η ιστορία που αφηγείται ξεκινά από την ελληνική αρχαιότητα, με την αυτονόμηση της σφαίρας του ορθού λόγου και τη γέννηση της φιλοσοφίας, και φτάνει μέχρι τα πιο πρόσφατα ρεύματα του 20ού αιώνα.

Ο συγγραφέας επιχειρεί να οργανώσει την ύλη του σε πέντε βασικούς τύπους - σε πέντε θεμελιώδεις φιλοσοφικές προσεγγίσεις της θρησκευτικής σφαίρας. Στο πλαίσιο της πρώτης προσέγγισης, στην οποία κυριαρχεί η πλατωνική παράδοση, ο φιλοσοφικός λόγος εκτοπίζει την παραδοσιακή θρησκεία και η φιλοσοφία αξιώνει τελικά να γίνει η ίδια θρησκεία. Στο πλαίσιο της δεύτερης προσέγγισης, στην οποία δεσπόζει η μορφή του Θωμά Ακυινάτη, ο ρόλος της φιλοσοφίας είναι υπερασπιστικός, απολογητικός: η φιλοσοφία αναλαμβάνει να προασπίσει μέσω του λόγου την πίστη απέναντι στους αμφισβητίες της. Στο πλαίσιο της τρίτης προσέγγισης, με προεξάρχοντα εκπρόσωπο τον Ιμμάνουελ Καντ, ο θεωρητικός λόγος κρίνεται ανίκανος να μιλήσει με εγκυρότητα πάνω στα θέματα της θρησκείας, για τα οποία αρμόδια αναγορεύεται η πίστη και ο λόγος που αφορά την πράξη.

Στις δύο τελευταίες ενότητες, ο συγγραφέας επικεντρώνεται σε δύο σύγχρονες φιλοσοφικές προσεγγίσεις του θρησκευτικού πεδίου: τη «γλωσσανάλυση», με κύριο εκφραστή τον Βίττγκενσταϊν, όπου η έμφαση δίνεται κυρίως στη μελέτη της θρησκευτικής γλώσσας, και στον «μεταμοντερνισμό», όπου μέσω της διαδικασίας της αποδόμησης, η φιλοσοφία αναλαμβάνει να αποκαθάρει τον εαυτό της από τις σιωπηρές μεταφυσικές προκαταλήψεις της.