ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Το παρόν έργο «ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ & ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», το οποίο αποτελεί μια κατ’ άρθρο ερμηνεία και εφαρμογή των άρθρων 1-10 της ΕΣΔΑ, των άρθρων δηλαδή που έχουν εξέχον ποινικό ενδιαφέρον, προέρχεται από τη συλλογική και συντονισμένη προσπάθεια εκπροσώπων της θεωρίας και της πράξης. Συγκεκριμένα, πρόκειται για μια θεωρητική και νομολογιακή επεξεργασία των δέκα πρώτων άρθρων της ΕΣΔΑ με συσχέτιση ελληνικής και ευρωπαϊκής νομολογίας. Η δομή του έργου έχει ως εξής: μετά το κείμενο εντός γκρι φόντου του οικείου άρθρου (στην ελληνική, αγγλική και γαλλική γλώσσα), παρατίθενται οι σχετικές διατάξεις, το διάγραμμα ύλης, η ειδική βιβλιογραφία (ελληνική και ξενόγλωσση) και ακολουθεί η ερμηνεία του.

Ειδικότερα, μετά την Εισαγωγή στην οποία παρουσιάζεται το ιστορικό υπόβαθρο της υιοθέτησης της ΕΣΔΑ, αναλύονται η υποχρέωση σεβασμού δικαιωμάτων του ανθρώπου (άρθρο 1), το δικαίωμα στη ζωή (άρθρο 2), η απαγόρευση των βασανιστηρίων (άρθρο 3) και η απαγόρευση της δουλείας και των καταναγκαστικών έργων (άρθρο 4). Στη συνέχεια αναπτύσσεται το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια (άρθρο 5), με τις ειδικότερες εκφάνσεις του, ήτοι: τη νόμιμη κράτηση κατόπιν καταδίκης υπό αρμοδίου δικαστηρίου, τη σύλληψη ή κράτηση λόγω ανυπακοής σε νόμιμη διαταγή δικαστηρίου ή προς εκτέλεση οριζομένης εκ του νόμου υποχρέωσης, την προσωρινή κράτηση, την κράτηση ανηλίκων προς επιτήρηση της ανατροφής τους ή προς παραπομπή ενώπιον αρμόδιας αρχής, την κράτηση «ευάλωτων ομάδων», τη στέρηση της ελευθερίας σε περιπτώσεις παρεμπόδισης παράνομης εισόδου στη χώρα, έκδοσης ή απέλασης, το δικαίωμα ενημερώσεως του συλληφθέντος περί των λόγων συλλήψεώς του και της διατυπουμένης εις βάρος του κατηγορίας, την παραπομπή συλληφθέντος ή κρατηθέντος ενώπιον δικαστικού λειτουργού συντόμως και τη δίκη εντός λογικής προθεσμίας, το δικαίωμα προσώπου στερουμένου την ελευθερία του να προσφύγει ενώπιον δικαστηρίου που θα αποφασίσει εντός βραχείας προθεσμίας επί της κράτησης και, τέλος, το δικαίωμα επανορθώσεως επί παρανόμου συλλήψεως ή κρατήσεως.

Ακολούθως αναλύεται το υψίστης σημασίας δικαίωμα στη χρηστή απονομή δικαιοσύνης (άρθρο 6). Ειδικότερα, στο πλαίσιο αυτού, αναπτύσσονται οι εκφάνσεις του δικαιώματος σε μια δίκαιη δίκη που συνάγονται από τη γενική ρήτρα του άρθρου 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ, οι εξωτερικές προϋποθέσεις της δίκαιης δίκης, το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου, το δικαίωμα του κατηγορουμένου να πληροφορηθεί λεπτομερώς τη φύση και τον λόγο της εναντίον του κατηγορίας, η διάθεση στον κατηγορούμενο χρόνου και ευκολιών για την προετοιμασία της υπεράσπισής του, το δικαίωμα υπεράσπισης, το δικαίωμα του κατηγορουμένου να εξετάζει τους μάρτυρες κατηγορίας και, τέλος, η δωρεάν παράσταση διερμηνέα.

Εν συνεχεία αναλύονται η αρχή της νομιμότητας (nullum crimen nulla poena sine lege - άρθρο 7), το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 8), το δικαίωμα στη σκέψη, στη συνείδηση και στη θρησκευτική ελευθερία (άρθρο 9), το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση (άρθρο 10), ενώ στο τέλος παρουσιάζεται η αποτίμηση της επίδρασης του δικαίου της ΕΣΔΑ στο ελληνικό ποινικό δικονομικό και ουσιαστικό δίκαιο. Το έργο συμπληρώνεται με εύχρηστο αλφαβητικό ευρετήριο.

Αποτελεί ένα σημαντικό και χρήσιμο βοήθημα όχι μόνο για τον ενασχολούμενο με το ποινικό δίκαιο, αλλά για κάθε μελετητή και εφαρμοστή του δικαίου της ΕΣΔΑ. Ο αναγνώστης έχει στη διάθεσή του αφενός ένα εύχρηστο εργαλείο στις αναζητήσεις του είτε αυτές κινούνται σε θεωρητικό επίπεδο είτε αφορούν την πρακτική εφαρμογή, αφετέρου μια κριτική προσέγγιση των επιμέρους άρθρων που συνθέτουν την ποινική -και όχι μόνο-ύλη της ΕΣΔΑ.