ΕΝΘΕΟΙ

ΒΙΟΙ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Τι κοινό μπορεί να έχουν μεταξύ τους άνθρωποι τόσο ετερόκλητοι όπως ο γλύπτης Φειδίας, η ιέρεια της Αθηνάς Θεανώ, ο νομοθέτης Σόλων, η «άλλη» σύζυγος του Σωκράτη Μυρτώ, ο Ζήνων ο Ελεάτης, η Αλεξανδρινή φιλόσοφος Υπατία, η κόρη του Πυθαγόρα Μυία και ο Μίλων ο Κροτωνιάτης; Πρόκειται για προσωπικότητες με εξαιρετικά χαρίσματα, που μπορούμε να πούμε ότι ενσάρκωναν, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο, το ιδανικό του άριστου στο μέτρο του δυνατού. Στην αρχαιότητα όταν οι θεοί έδειχναν ιδιαίτερη εύνοια σε κάποιον μπορούσαν να τον «κατέχουν», να τον γεμίζουν με δημιουργικό «ενθουσιασμό», που τον έκανε «ένθεο». Τα γεγονότα μαρτυρούν πως παρά την εξαίρετη φύση τους, ή ίσως ακριβώς εξαιτίας της, οι άνθρωποι αυτοί βρέθηκαν συστηματικά σε σύγκρουση με το περιβάλλον τους, με συνέπειες συχνά τρομερές. Ωστόσο, δε νομίζω πως θα μετάνιωναν ποτέ για τις επιλογές τους, που επιβεβαίωσαν την ελευθερία του πνεύματός τους και την πραγματική τους ποιότητα. Το πιο σημαντικό για εκείνους ήταν να σταθούν ακέραιοι, πιστοί στις αρχές τους.

Τα επτά διηγήματα που τους αφιερώνω εδώ βασίζονται σε ιστορικά δεδομένα, σε ελεύθερη διασκευή. Αποτελούν ένα νέο φόρο τιμής στους αγώνες τους, που οι αιώνες σκέπασαν πια κατά μεγάλο μέρος με την σκόνη της λήθης. Στις μέρες μας, όλοι παραπονούνται για την προφανή κρίση αξιών της κοινωνίας, για την φιλαυτία, την απληστία, την υποκρισία, την ατιμία, την διαφθορά. Ίσως είναι μια μικρή παρηγοριά να θυμόμαστε πως όλα αυτά πάντα συναντώνταν στις ανθρώπινες πολιτείες (ακόμα και σ’ εκείνες της αρχαιότητας, οι οποίες θεωρούνται τώρα παραδειγματικές για τα αξιοθαύμαστα πολιτιστικά τους επιτεύγματα), αλλά ταυτόχρονα υπήρξαν, και σίγουρα υπάρχουν πάντα, και άνθρωποι «ένθεοι» –συχνά μάλιστα σεμνοί και ανώνυμοι-, που μπορούν να γίνουν αιώνια πηγή έμπνευσης, δύναμης και ελπίδας.