ΕΛΛΑΣ ΔΥΣΗ Η ΑΝΑΤΑΛΗ

Ο ΑΚΟΙΝΩΝΗΤΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Η σημερινή Ελλάδα παραμένει κατ' ουσίαν απόλυτα εξωευρωπαϊκή και δυσκολεύεται να ευθυγραμμιστεί με τον σκληρό ευρωπαϊκό πυρήνα. Ο εκδυτικισμός της είναι μιμητικός και προσποιητός. Κατά τον Π. Γεννηματά, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η κληρονομιά του ύστερου Βυζαντίου (θεοκρατική ανατολική παράδοση, αντιδυτισμός, κρατικομονοπωλιακή οικονομία και ιδεολογία της διαμεσολάβησης) εξακολουθεί να υπερκαθορίζει ως σήμερα ασφυκτικά την υποτιθέμενη «εθνική ταυτότητα» και, στην πραγματικότητα, έχει διαμορφώσει τις ιδεολογικές παραστάσεις και τα συμπεριφορικά αντανακλαστικά της νεοελληνικής κοινωνίας. Η μακροχρόνια συμβίωση με τον Οθωμανό κατακτητή ολοκλήρωσε τη μακραίωνη σκοταδιστική βυζαντινοχριστιανική διαπαιδαγώγηση. Και τούτο παρά το ότι η έκρηξη της ευρωπαϊκής Αναγέννησης αποτελεί κοινή ελληνολατινική υπόθεση. Ο ελληνικός λαός καταδικάστηκε, εν ονόματι της διαφύλαξης της ανατολικής ορθοδοξίας, σε αποκλεισμό από την πολιτισμική πρωτοπορία της ιστορίας και σε μακροχρόνια οθωμανική καραντίνα.

Ο συγγραφέας, επίτιμος αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στοιχειοθετεί με εντυπωσιακή ευρυμάθεια την άποψη ότι η ανατολική ορθοδοξία έχει ιστορικά αναδειχθεί ως ιδεολογία της οικονομικής καθυστέρησης, της κοινωνικής υπανάπτυξης και του εσωστρεφούς κοινοτικού βίου. Είναι καιρός -τονίζει- να ξεφύγουμε από τα πρότυπα του Βυζαντίου, το κόστος των οποίων έχει υπάρξει ιλιγγιώδες για τον νεοελληνισμό.

Η πρόκληση της εθνικής υπέρβασης των βυζαντινών καταβολών, όσο κι αν εκ πρώτης όψεως φαίνεται ίσως ανεδαφική και «προδοτική» απέναντι στη διαχρονική «εθνική ταυτότητα», ιστορικά παραμένει επιτακτική. Δεν ζητείται βεβαίως η εκούσια αλλοτρίωση εν ονόματι ενός καινούργιου ευρωπαϊκού προσωπείου. Ζητείται μια σύγχρονη νεοελληνική αλήθεια, μια νέα σύνθεση, ικανή να εξασφαλίσει τη δημιουργικότερη εθνική συμμετοχή στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαι - θεμελιωμένη σε μια νέα παραγωγική αντίληψη στην οικονομία και ένα νέο μορφωτικό πρότυπο στην παιδεία. Μόνον έτσι -καταλήγει ο Π. Γεννηματάς- θα μπορέσουμε ως έθνος να ακολουθήσουμε τα παραδείγματα ιστορικής αναγέννησης που προσφέρει σήμερα ο κόσμος.