ΑΝΑΠΛΑΘΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ 1937-1947

O μεγάλος νεοελληνιστής Edmund Keeley γράφει ένα βιβλίο όπου η Ιστορία γίνεται λογοτεχνία και κατόπιν προσωπική αποκάλυψη. Παρουσιάζοντας μια σύνθεση προσωπικών αναμνήσεων, λογοτεχνικής κριτικής και ερμηνευτικής αφήγησης, αποτιμά ότι η αφοσίωση μιας λογοτεχνικής συντροφιάς τη δεκαετία του 1940 διατήρησε τη σαγήνη της Ελλάδας ζωντανή στη Δύση, τη στιγμή που η γερμανική κατοχή, ο Εμφύλιος, αλλά και ο μαζικός τουρισμός απειλούσαν να καταστρέψουν ό, τι εκείνοι είχαν αγαπήσει.

Ο Χένρυ Μίλλερ και ο Λόρενς Ντάρρελ συναντούν στην Ελλάδα τον Γιώργο Σεφέρη, τον Γιώργο Κατσίμπαλη και άλλους συγγραφείς της θρυλικής γενιάς του 1930. Όλοι μαζί, υπό τη βαριά απειλή του πολέμου, αναζητούν το νόημα της ελληνικής ζωής, της ελευθερίας και της τέχνης – και δείχνουν αποφασισμένοι να αναπλάσουν τον παράδεισο. Συζητώντας ατέλειωτα βράδια στις αθηναϊκές ταβέρνες, τριγυρνώντας την Πελοπόννησο και κολυμπώντας στα νησιά, ο Μίλλερ και ο Ντάρρελ απαλλάσσονται από τη δημιουργική απόγνωση στην οποία βούλιαζαν εκείνη την εποχή, ενώ οι Έλληνες φίλοι τους επαναβεβαιώνουν τη ζωτικότητα του τόπου τους.

Την άνοιξη του 1939 ο Χένρυ Μίλλερ ένιωθε να μην τον χωράει το Παρίσι. Ο Τροπικός του Αιγόκερω μόλις είχε κυκλοφορήσει, αλλά, όπως έγραφε στον νεαρό του φίλο Λόρενς Ντάρρελ, οι άνθρωποι δεν αγόραζαν πια βιβλία –ούτε καν ζούσαν–, απλώς «κρατούσαν την ανάσα τους περιμένοντας την επερχόμενη συμφορά» ενός παγκόσμιου πολέμου... Όσο για τον Λόρενς Ντάρρελ, έγραφε στον Μίλλερ από το Λονδίνο ότι ένιωθε βαθιά μελαγχολία, ότι δούλευε σπασμωδικά, χωρίς πραγματική έμπνευση... Σχεδίαζαν με τη σύζυγό του Νάνσυ να περάσουν έναν χρόνο τριγυρίζοντας σε λιμάνια της Μεσογείου όπου η ζωή ήταν φτηνή –στην Ισπανία, στην Ελλάδα, στην Τουρκία–, όμως τώρα τα πράγματα έδειχναν τόσο άσχημα, που δεν ήξερε πια τι να κάνει... Στο τέλος διάλεξε την Κέρκυρα και το ίδιο έκανε κι ο Μίλλερ κατά τα τέλη του Μάη, θεωρώντας την τον πρώτο σταθμό μιας περιπλάνησης. Ούτε ο Μίλλερ ούτε ο Ντάρρελ υποψιάζονταν τότε ότι οι δυο τους με τη βοήθεια λίγων Ελλήνων φίλων έμελλε να δημιουργήσουν έναν τόπο που θα κρατούσε τον πόλεμο σε απόσταση ασφαλείας και θα τους πρόσφερε, για λίγο έστω, την καινούρια ζωή που και οι δύο επιζητούσαν.