ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΣ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ-ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Το σύγγραμμα «Αδικαιολόγητος πλουτισμός» αναλύει όλα τα ζητήματα και όλες τις εκφάνσεις του θεσμού του αδικαιολόγητου πλουτισμού, ο οποίος απαντάται στο δεύτερο βιβλίο του Αστικού Κώδικα, όπου παρατίθενται οι διατάξεις του ενοχικού δικαίου. Ειδικότερα, ο θεσμός του αδικαιολόγητου πλουτισμού αναλύεται στο τριακοστό όγδοο κεφάλαιο του Αστικού Κώδικα, στα άρθρα 904-913, αποβλέποντας στην αποκατάσταση της αδικαιολόγητης (χωρίς νόμιμη αιτία) περιουσιακής μεταβολής και εξυπηρετώντας την ιδέα της επανορθωτικής και κατ’ επέκταση ουσιαστικής δικαιοσύνης.

Η γενική ρήτρα του αδικαιολόγητου πλουτισμού, λόγω του εύρους εφαρμογής της ξεπερνά τα όρια του ενοχικού δικαίου, ακόμη και εκείνα του αστικού δικαίου, υπό την έννοια ότι εφόσον συντρέχουν οι ουσιαστικές προϋποθέσεις της διάταξης του άρθρου 904 ΑΚ, αυτή καλείται σε εφαρμογή, έστω κι αν η τυχόν υποκείμενη έννομη σχέση και εν γένει ο λόγος μετακίνησης του πλουτισμού βρίσκεται σε άλλους κλάδους του ιδιωτικού δικαίου ή του δημοσίου ή και του ποινικού δικαίου. Η βασική αρχή που διαπνέει το υποσύστημα κανόνων δικαίου του αδικαιολόγητου πλουτισμού συμπυκνώνεται στην απόφαση του Έλληνα νομοθέτη να αποκαταστήσει τις περιουσιακές μετακινήσεις που κρίνονται αδικαιολόγητες, ώστε να περιορισθεί η αδικία που αυτές εγκλείουν, σύμφωνα με τις επιταγές της ηθικής. Συνεπώς, λόγος της δημιουργίας των ενοχών από αδικαιολόγητο πλουτισμό είναι το γεγονός ότι ένα πρόσωπο πλούτισε εις βάρος άλλου και ο πλουτισμός του αυτός δεν θεωρείται από το νόμο δικαιολογημένος. Η ευθύνη του αδικαιολογήτως πλουτίσαντος συνίσταται ακριβώς στην υποχρέωσή του να επιστρέψει τον πλουτισμό που απεκόμισε.

Υπό το πρίσμα αυτό, το σύγγραμμα αναπτύσσει αρχικώς την αξίωση του αδικαιολόγητου πλουτισμού και ειδικότερα τη νομική φύση αυτής και τις προϋποθέσεις γένεσής της, εν συνεχεία δε, μέσα από πλούσια και εξειδικευμένη περιπτωσιολογία, παρουσιάζει τη συγκεκριμένη εφαρμογή του θεσμού του αδικαιολόγητου πλουτισμού σε όλους τους κλάδους του δικαίου, σε διάφορα θέματα, όπως αυτά αποτυπώνονται νομολογιακά, όπως π.χ. παροχή εργασίας, παροχή νομικών υπηρεσιών, καταβολή υπέρμετρων τόκων, σύμβαση ασφάλισης, δωρεά, σύμβαση μεσιτείας, σύμβαση δανείου, εγγυητική επιστολή, δημόσια έργα, αθώωση κατηγορούμενου σε δεύτερο βαθμό μετά από καταδίκη σε χρηματική ποινή ή σε καταβολή για εξαγορά ποινής.