ΤΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΕ ΑΣΤΕΡΙΑ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΟΥΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΕΣ

Το πρόβλημα του μήκους, που κάποτε ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισαν κυρίως τα κράτη με ναυτιλία, υπήρξε κορυφαίο στην ιστορία των επιστημών και άσκησε τεράστια επίδραση στην πρόοδο του δυτικού πολιτισμού, καθώς η λύση του επηρέασε και δρομολόγησε και πολλά άλλα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα. Είναι επομένως ένα θέμα ιδιαίτερου ιστορικού ενδιαφέροντος και ως τέτοιο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη σύγχρονη βιβλιογραφία, όχι μόνο της ιστορίας αλλά και της λογοτεχνίας, κυρίως στο είδος αυτό της επιστημονικής και μαθηματικής μυθοπλασίας που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια.

Το σύνολο σχεδόν των συγγραφέων φαίνεται γοητευμένο από την τελική λύση στην υπόθεση του μήκους και με αυτήν ασχολείται στα έργα του: ένας ταπεινός και χαρισματικός άνθρωπος, ωρολογοποιός στο επάγγελμα, «τόλμησε» να πιστέψει σε μια μηχανική λύση και να κατασκευάσει το ρολόι που μετέφερε το χρόνο στα θαλάσσια ταξίδια. Και η ταπεινότητά του προκάλεσε το επιστημονικό κατεστημένο της εποχής.

Οι λέξεις «κατεστημένο», «μηχανορραφίες», «διαπλοκή», γοήτευαν και θα γοητεύουν πάντοτε τους συγγραφείς και το βιβλιόφιλο κοινό. Όμως οι ανταγωνισμοί, οι αντιδικίες, οι διαμάχες και οι αμφισβητήσεις είναι πολλές φορές στοιχεία της ιστορίας των επιστημών και δεν έχουν να κάνουν τόσο με την ταπεινότητα του χαρισματικού ωρολογοποιού. O ωρολογοποιός Harrison, ως ένας κρίκος και αυτός της ιστορίας, βρέθηκε στο επίκεντρο ανταγωνισμών, συγκρούσεων και διεθνών δολοπλοκιών, μαζί με ατρόμητους κακοποιούς και τυχοδιώκτες, ήρωες ναυτικούς, φιλόδοξους πολιτικούς, χαρισματικούς κατασκευαστές οργάνων και μεγάλους επιστήμονες.

Αξίζει λοιπόν να διηγηθούμε την ιστορία του μήκους από μια πιο αυστηρή μαθηματική σκοπιά, γιατί αυτή είναι και η πραγματική διάστασή της. Η ιστορία του μήκους είναι μια συλλογή ιστοριών και μύθων για τη ναυσιπλοΐα, τη χαρτογραφία και τη γεωδαισία, πρώτα απ' όλα όμως είναι μια μαθηματική ιστορία. Και σε όλη αυτή τη λογοτεχνική βιβλιογραφία που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια σχεδόν αγνοείται, ίσως γιατί θεωρείται καλά γνωστό, ότι η σφαιρική Γη με το πλέγμα των νοητών κύκλων του πλάτους και του μήκους επινοήθηκε από τους έλληνες μαθηματικούς, γεωδαίτες και χαρτογράφους.