ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

ΜΙΑ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η πολυδιάστατη αυτή μελέτη του προσκυνήματος στην Παναγία της Τήνου συνδυάζει την εθνογραφική περιγραφή με τη θεωρητική εποπτεία και το προσωπικό βίωμα. Η Jill Dubisch εξετάζει τον τόπο και τη διαδικασία αυτής της λατρευτικής πράξης, τη θέση της στην ορθόδοξη πίστη, τη σχέση της με την πολιτική, τα κίνητρα και τις συμπεριφορές των προσκυνητών, την επίδραση του κοινωνικού φύλου στους θρησκευτικούς ρόλους. Στην πορεία της ανάλυσης, αναπτύσσει την ιδέα του προσκυνήματος -να ταξιδεύει κανείς μακριά από τον τόπο του αναζητώντας το θαυματουργό- ως μεταφορά για την εθνογραφική επιτόπια έρευνα και τη συμμετοχική παρατήρηση. Μεταφέροντας εύστοχα την ανθρωπολογική συζήτηση «σ' έναν διαφορετικό τόπο» και εισάγοντας σε πολλά σημεία μια πειραματική γραφή, θέτει υπό αίρεση τους συμβατικούς επιστημονικούς διαχωρισμούς ανάμεσα στη θεωρία και τα γεγονότα, τη λογική και το συναίσθημα, τον εαυτό και τον άλλο, την ιστορία και την εξιστόρηση. Εστιάζοντας υποδειγματικά σ' έναν τόπο-κλειδί της νεοελληνικής θρησκευτικής ζωής, το βιβλίο αναδεικνύει το ρόλο της λαϊκής θρησκείας και τη στενή αλληλεπίδραση κοινωνίας, εκκλησίας και πολιτείας στη σύγχρονη Ελλάδα.

H συγγραφέας εξετάζει το προσκύνημα ως ένα πολυεπίπεδο πολιτισμικό πεδίο όπου συναντιούνται εναλλακτικοί, ανταγωνιστικοί μεταξύ τους λόγοι και προσδίδει, παράλληλα με τη θεωρητική εποπτεία, μια βιωματική διάσταση στην εθνογραφική περιγραφή. Δίνεται έτσι στον αναγνώστη η ευκαιρία να μοιραστεί το προσωπικό και επιστημονικό ταξίδι μιας γυναίκας ανθρωπολόγου, το διπλό αναστοχασμό της πάνω στα δεδομένα του πεδίου και σ' εκείνα της δικής του βιογραφίας, όπως το φύλο ή η εμπειρία του πόνου.

Πρόκειται για ένα βιβλίο που ενδιαφέρει πολλαπλώς τον έλληνα αναγνώστη, του οποίου η έγνοια για το πώς μια ξένη ερευνήτρια βλέπει και αναπαριστά εμάς και την κοινωνία μας αντισταθμίζεται από την έγνοια της Dubisch να φτάσει σε μια βαθύτερη, μη εξουσιαστική και δίχως εξωτική χροιά κατανόηση του τι συμβαίνει τελικά μπροστά μας.