ΤΑ ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΛΑΝ ΠΟΕ

Εύλογα θα διερωτηθεί κανείς: δεν έχουμε αρκετές μεταφράσεις των ποιημάτων του Ε. Α. Πόε; Σε τι ωφελεί ακόμα μία;

Πρόσφατα, ο φίλος μου ποιητής Μάκης Τζιλιάνος, ο οποίος γνωρίζει τις μεταφραστικές εντρυφήσεις μου, μου έδωσε να διαβάσω δύο διαφορετικές μεταφράσεις ποιημάτων του Ε. Α. Πόε στη γλώσσα μας. Χωρίς αυτές να είναι οι μόνες, απ' ότι ανακάλυψα μετά. Και οι δύο είναι παλιές, τη μία την είχα διαβάσει πριν ακόμα διαβάσω τα ποιήματα του Πόε στο πρωτότυπο, πολύ παλιά, αλλά δε θυμόμουν λεπτομέρειες.

Η ένσταση του φίλου μου, που έγινε και δική μου, ήταν ότι και οι δύο αυτές μεταφράσεις ξεκινάνε από την αντίληψη ότι τα κυριότερα γνωρίσματα της ποίησης του Ε. Α.Πόε, τα οποία πρέπει να διατηρηθούν πάση θυσία στη μετάφραση, είναι το μέτρο και η ομοιοκαταληξία. Αυτό όμως, και στις δύο περιπτώσεις, γίνεται σε βάρος της ίδιας της ουσίας των ποιημάτων, δηλαδή της συγκίνησης και της ποιητικής έντασης που επενδύονται στις λέξεις για να γίνουν ποίηση. Προς επίτευξη αυτών των δύο στοιχείων, παρανοείται ακόμα και η σημασία των λέξεων ή βιάζεται και η ίδια σύνταξη.

Έτσι ξεκίνησε η ιδέα αυτής της εννοιολογικής, πρωταρχικά, μεταγλώττισης των πιο γνωστών ποιημάτων του Ε. Α. Πόε. Αυτή βασίζεται στην αρχή ότι αφού έτσι κι αλλιώς δε μπορεί να γίνει ένα ποίημα καλύτερο μεταφράζοντάς το (αν αυτό αξίζει, εξυπακούεται), ο μεταφραστής πρέπει να φροντίσει να χάσει όσο γίνεται λιγότερο στην μετάφραση. Ιδιαίτερα στην περίπτωση του Ε. Α. Πόε, στον οποίο μέτρο, ρυθμός, ομοιοκαταληξία, έννοια, ανθρώπινη συγκίνηση, μουσικές συνηχήσεις, πυκνότητα νοημάτων και ποιητική εικόνα, αποτελούν ένα αδιαχώριστο σύνολο.

Ο τραγικός αλκοολικός και τυραγνισμένος στη ζωή Ε. Α. Πόε, μας άφησε ποιήματα όπου το μυστήριο και οι φανταστικοί κόσμοι τους, ο αισθησιασμός και οι ποιητικές τους εικόνες, οι συνηχήσεις των συμφώνων και η πυκνότητα των νοημάτων τους, θα έχουν πάντα οπαδούς όσο υπάρχει ποίηση. Όσα ήταν μπορετό από αυτά τα στοιχεία αυτής της ποίησης, προσπάθησα να μεταφυτέψω στη γλώσσα μας μ' έναν εύληπτο και αντικειμενικά πιστό ποιητικό τρόπο.
Ρ.Κ.