ΣΠΟΥΔΗ ΣΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΝΥΣΣΗΣ ΤΟΜΟΣ Α

ΘΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΜΕΛΙΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ «ΠΡΟΣΩΠΟΝ»

Με τον πρώτο τόμο της παρούσας μελέτης, Σπουδή στον Γρηγόριο Νύσσης, επιχειρούμε να προσεγγίσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο Καππαδόκης Πατήρ αναπτύσσει τις θέσεις του για την έννοια «πρόσωπον». Χρήζει διευκρίνισης ότι η εν λόγω έννοια στις πραγματείες του έχει ένα πολυδύναμο περιεχόμενο με ποικίλες σημασιολογικές προεκτάσεις. Τα όσα διαμείβονται στον εδώ τόμο συνιστούν έναν αρχικότρόπο ανίχνευσης των διαδρομών που, κατά την εκτίμησή μας, πρέπει να ακολουθηθούν για τη θεωρητική επεξεργασία ενός θέματος, το οποίο περιλαμβάνει τόσο θεολογικές όσο και ανθρωπολογικές συνιστώσες.

Στην πορεία της πραγμάτευσής μας ανατρέχουμε σε ορισμένες άλλες παραδόσεις, τόσο από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο όσο και από τη σύγχρονη διανόηση, καθότι κρίνουμε ότι το έργο του Γρηγορίου Νύσσης έχει τέτοια θεωρητική εμβέλεια και τόσο διευρυμένο βαθμό κριτικών αναστοχαστικών προτάσεων ώστε να είναι ανοικτό σε διαλεκτικές αναμετρήσεις. Ο κύριος ερευνητικός σκοπός μας, πάντως, είναι να φέρουμε στο φως τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος διαμορφώνει τις προϋποθέσεις, για να αναπτύξει το εν λόγω ζήτημα τόσο καθεαυτό όσο και σε στενή συνάφεια με ορισμένα άλλα, κυρίως από την περιοχή της γνωσιολογίας και της ηθικής. Η θέση που επιχειρούμε να θεμελιώσουμε είναι ότι ο Γρηγόριος έχει βαθύτατη αίσθηση των μεθοδολογικών αιτημάτων και των αποδεικτικών διαδικασιών.

Πρόκειται για κορυφαία επιστημολογικά εργαλεία, τα οποία θεωρεί ως απολύτως αναγκαία, προκειμένου να αξιοποιήσει το σύνολο των πηγών του με συνθετικό τρόπο και να αναδείξει τις οικείες του προτάσεις με βάση αυστηρά επιχειρηματολογικά κριτήρια. Εδραία πεποίθησή μας είναι ότι ο επίσκοπος Νύσσης καταγράφει, με σαφή την οριοθέτηση των συναφειών και διαφορών, το πώς κατά τον 4ο αι. μ.Χ. συναντώνται γόνιμα η Φιλοσοφία και η Θεολογία.