ΣΑΜΑΝΙΣΜΟΣ

Η παρούσα εργασία είναι, απ' όσο ξέρουμε, η πρώτη που αγκαλιάζει ολόκληρο τον σαμανισμό, τοποθετώντας τον μέσα στην προοπτική της γενικής ιστορίας των θρησκειών· παραδεχόμαστε τις αδυναμίες της στην κατά προσέγγιση εκτίμηση και τους κινδύνους που διατρέχει. Διαθέτουμε επί του παρόντος μία σημαντική ποσότητα δεδομένων που αναφέρονται στους διάφορους σαμανισμούς: τον σιβηρικό, τον βορειο-αμερικανικό, τον νότιο-αμερικανικό, τον ινδονησιακό, τον ωκεάνειο, κλπ. Απ' την άλλη μεριά, αριθμός εργασιών, με πολλαπλό ενδιαφέρον, προσέλκυσε την ενθονολογική, κοινωνιολογική και ψυχολογική μελέτη του σαμανισμού (ή καλύτερα ενός τύπου του σαμανισμού). Αλλά, εκτός από μερικές αξιοσημείωτες εξαιρέσεις -σκέπτομαι πριν απ' όλα τις εργασίες του Χάρβα (Holmberg) για τον αλταϊκό σαμανισμό- η τεράστια σαμανική βιβλιογραφία παραμέλησε την εξήγησε αυτού του εξαιρετικά πολύπλοκου φαινόμενου μέσα στο πλαίσιο της γενικής ιστορίας των θρησκειών.