ΡΑΦΑΕΛΑ ΤΣΟΥΛΑ

- Με λένε Ραφαέλα Τσούλα. Γεννήθηκα όταν η μητέρα μου περνούσε τα σύνορα. Δύο είναι τα αμαρτήματα που κουβαλάω. Το επώνυμό μου και η αλβανική καταγωγή μου. Στην αρχή και τα δύο μου δημιούργησαν προβλήματα, μαύρισαν τη ζωή μου.
'Αντεξα όμως και έγινα σκληρή σαν βράχος. Κράτησα όμως την ψυχή μου ανοιχτή, έτσι που έμπαινε όποιος γούσταρε, τη ρήμαζε και τη λεηλατούσε.
Τραβούσα μπροστά με φόρα κι όλο έσπαγα τα μούτρα μου.
Πονούσα, έκλαιγα, σιχαινόμουν τα πάντα, τον ίδιο μου τον εαυτό, το όνομά μου, το αίμα που κυλούσε στις φλέβες μου. Έπεφτα, κατρακυλούσα και σηκωνόμουν, μέχρι που βρήκα τη δύναμη να σταθώ στα πόδια μου, να κάνω όνειρα, ν' ανεβάσω τον πήχη. Και τότε ένα απίστευτο άλμα που έκανα στο επί κοντώ με εκτίναξε κυριολεκτικά στα ύψη.
Με λένε Ραφαέλα Τσούλα και τώρα πια ξέρω πως Έλληνας και γεννιέσαι και γίνεσαι.

Με λένε Σμαράγδη Κουμεντάκη και γεννήθηκα στο Ρέθυμνο. Μικρή φοβόμουν ότι απ' τα στενά σοκάκια θα ξεπηδήσει ο Μπαρμπαρόζα κι ότι η μεγάλη πηγάδα της αυλής θα ξεβράσει το πνιγμένο Τουρκάκι. Παραμύθια... Μετά μεγάλωσα! Κι ήρθα στην Αθήνα να χτίσω τη ζωή μου. Δε ρίζωσα όμως ποτέ. Πάντα αναπολούσα την πατρίδα μου. Τα παιδικά μου χρόνια. Μα ήταν πολύ μακριά. Έτσι, άθελά μου, με το μυαλό μου, περπατούσα στα στενά σοκάκια της παλιάς πόλης και πεισματικά της μάνας μου περνούσα κι απ' το δρόμο με τις «κακές...»
Μα τα όνειρα δεν τελειώνουν ποτέ. Έτσι άρχισαν να αποτυπώνονται και στο χαρτί.