ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΣΜΑΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ΑΠΟ ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΣΟΥΛΕΥΜΑΝ ΠΕΝΑΧ ΕΦΕΝΤΗ ΤΟΥ ΜΟΡΑΙΤΗ 1785

Ο Σουλεϊμάν Πενάχ εφέντης, γεννημένος στην Πελοπόννησο (το 1740), είναι τυπικός εκπρόσωπος της οσμανικής γραφειοκρατίας και ανήκει στην ιθύνουσα τάξη και ιδιαίτερα στην κατηγορία των χατζεγκιαάν, των υπαλλήλων του Αυτοκρατορικού Ντιβανίου, και έχει υπηρετήσει σε διάφορες οικονομικές υπηρεσίες. Η μακροσκελής έκθεσή του (με πιθανό αποδέκτη και το σουλτάνο), που περιλαμβάνεται στο παρόν έργο, αποτελείται ουσιαστικά από δύο ενότητες.

Στην πρώτη εξιστορεί την εξέγερση των ορλωφικών το 1769 και την καταστολή της, γεγονότα που έζησε ο ίδιος, και στη δεύτερη εκθέτει τις προσωπικές σκέψεις του γύρω από τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στο οσμανικό κράτος. Αφετηρία για τις προτάσεις του είναι η επικρατούσα κατάσταση στον Μοριά και γενικότερα στην τότε στρατιωτική, πολιτική, δημοσιονομική και διοικητική οργάνωση, την οποία περιγράφει με γλαφυρότητα.

Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό και προοδευτικό για την εποχή του κείμενο, από το οποίο αναδύεται η κοινωνία του 18ου αιώνα, και συνάμα προφητικό, δεδομένου ότι ο φωτισμένος συντάκτης του διαβλέπει σε περίπτωση μη πραγματοποίησης γενναίων μεταρρυθμίσεων οι χριστιανοί ρεαγιάδες της Πελοποννήσου δεν θα έχουν άλλη διέξοδο από το να επαναστατήσουν.