ΟΜΗΡΟΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Παρά την ασυμφωνία γύρω από τη χρονολόγηση του ομηρικού κόσμου, διαφαίνεται σήμερα η τάση της παλιάς άποψης ότι η «Ιλιάδα» και η «Οδύσσεια» περιγράφουν πιστά τη μυκηναϊκή εποχή. Το πιθανότερο είναι ότι τα έπη μεταδόθηκαν από γενεά σε γενεά μέσω του προφορικού λόγου, με αποτέλεσμα να συνυπάρχουν σε αυτά στοιχεία από τουλάχιστον τρία ιστορικά «στρώματα»: ένα προϊστορικό (κατά κύριο λόγο μυκηναϊκό), ένα ενδιάμεσο των «Σκοτεινών Χρόνων» (11ος-9ος αι. π.Χ.) και ένα του 8ου αι. π.Χ. δηλαδή της περιόδου κατά την οποία, σύμφωνα με την κρατούσα άποψη, έζησε ο Όμηρος και πραγματοποιήθηκε η πρώτη καταγραφή των επών. Οι μεθομηρικές παρεμβολές αντιπροσωπεύουν ένα τέταρτο στρώμα.

Ο αρχαιολόγος καλείται να κατατάξει τι ομηρικές αναφορές στις παραπάνω περιόδους, λαμβάνοντας υπόψη ακόμη και τα στοιχεία εκείνα που ανάγονται στη σφαίρα του μύθου ή της επινόησης του αοιδού.

Οι αμφιβολίες που πολλοί σύγχρονοι ομηριστές εκφράζουν για την ιστορικότητα των επών και την αξιοπιστία του Ομήρου είναι ασφαλώς βάσιμες. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι τα ποιήματα περιέχουν πολύτιμες πληροφορίες, που εφόσον διυλιστούν μπορούν να χρησιμεύσουν στον μελετητή στην προσπάθειά του να ανασυνθέσει την εικόνα της κοινωνίας των πρώιμων ιστορικών χρόνων, η οποία, σύμφωνα με την άποψη του συγγραφέα, είναι το σημείο αναφοράς του αοιδού και του ακροατηρίου του.