Ο ΣΕΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΒΑΚΧΟΣ ΤΟΥ Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ

"Όταν, προ ολίγων ετών σε μια ηχογραφημένη περιγραφή ωρισμένων φωτογραφιών μου, έδινα μία προσωπική ερμηνεία της φυσιογνωμίας του Καραγάτση, παρομοίωσα τον μεγάλον αυτόν συγγραφέα με δένδρο που αντλεί από τα βάθη της γης όλα τα αναγκαία για την ανάπτυξή του συστατικά και το οποίον, με το πυκνό του φύλλωμα, αναπνέει αφ' ενός και γοητεύει αφ' ετέρου τον κάθε άνθρωπο που στέκει μπροστά του, σε μια δοσοληψία μυστική που ξεπερνά τα όρια της συνήθους "λογοτεχνικής επικοινωνίας" μεταξύ συγγραφέως και αναγνώστου, και μετατρέπει την επικοινωνία αυτή πέρα του λογοτεχνικού στοιχείου στα καλλίτερά του έργα -όπου η συγκίνησις και η σκέψις δεν είναι σκοπός, δεν είναι "ατομικαί υποθέσεις" αλλά καθολικαί δυνάμεις ζωής και η σκέψις, όχι της σκέψεως αυτοερωτική ενέργεια- σε κινητήρια δύναμη καθολικά συνουσιαστική.

"Πολλά από τα παλαιότερα έργα του Καραγάτση επιτρέπουν στον αναγνώστη να καταλήξη εις τας ανωτέρω σκέψεις και εις τον χαρακτηρισμόν από τον οποίον εκπορεύονται. Κανένα όμως άλλο έργον τόσο πολύ όσο ο Σέργιος και Βάκχος."
-ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ

Το κείμενο του Ανδρέα Εμπειρίκου για το μυθιστόρημα του Μ. Καραγάτση Σέργιος και Βάκχος βρέθηκε στις τελευταίες σελίδες ενός τετραδίου του 1960. Πρόκειται για το μοναδικό γραπτό τεκμήριο τόσο της θερμής φιλίας που αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο, όσο και του θαυμασμού του Εμπειρίκου για το έργο του Καραγάτση και ιδιαίτερα για τον Σέργιο και Βάκχο, στον οποίο αναφέρεται αποσπασματικά μία ακόμα φορά στο ημερολόγιο του ταξιδιού στη Ρωσία. Ο Εμπειρίκος μιλούσε συχνά για το μυθιστόρημα αυτό και για το έργο του Καραγάτση, τον οποίο θεωρούσε τον πιο σημαντικό Έλληνα μυθιστοριογράφο. [...] Το ενθουσιώδες αυτό κείμενο δεν είναι μια κριτική, ο Εμπειρίκος ήταν άλλωστε αντίθετος στην ιδέα της κριτικής, συνδιαλέγεται με το μυθιστόρημα του Καραγάτση, απηχώντας ίσως στοιχεία ζωντανών διαλόγων των δύο φίλων. Μοιάζει να γράφτηκε για να δημοσιευτεί και ίσως ο θάνατος του Καραγάτση ακύρωσε την πρόθεση αυτή.
-ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσαν στην Αθήνα δύο φίλοι: Ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος και ο λογοτέχνης Μ. Καραγάτσης. Ήταν φίλοι μα όχι γκαρδιακοί, γιατί πολλά τους χώριζαν, σε πολλά διαφωνούσαν.

Υπήρχε όμως και ένα θέμα ιδιαίτερα σημαντικό που τους έβρισκε απόλυτα σύμφωνους: Ο Έρωτας εν γένει, αλλά και η κοινή αρνητική τους στάση όσον αφορά του τρόπο που η Εκκλησία αντιμετωπίζει τις ερωτικές σχέσεις. "Ναι, φίλτατε Δημήτρη", φώναζε έμπλεος ενθουσιασμού ο Εμπειρίκος όταν τύχαινε να συναντηθούν, "ο έρωτας πρέπει να είναι πάντοτε ελεύθερος με όλας τας ηδονάς του". "Συμφωνώ και επαυξάνω, αγαπητέ" απαντούσε ο Καραγάτσης με τη βαριά και μελαγχολική φωνή του και συμπλήρωνε με τον δικό του πεζογραφικό λόγο: "Δώσε, βρε αδελφέ, ανάσα στον άνθρωπο και μην του λες πως κάθε χαρά της επίγειας ζωής οδηγεί μετά θάνατο στην Κόλαση. Η στέρηση αγριεύει τον άνθρωπο και τον κατευθύνει σε κάθε λογής κακοποιό δραστηριότητα".
-ΜΑΡΙΝΑ ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ