Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΚΑΙ Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ

ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΕΝΟΣ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΟΥ ΗΡΩΑ ΚΑΙ ΕΝΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΟΙΗΤΗ

Ο Οδυσσέας είναι μάλλον ο διασημότερος μυθολογικός ήρωας στον κόσμο. Είναι όμως αποκαλυπτικό για τον πολιτισμό μας ότι η αξιοζήλευτη αυτή θέση δόθηκε σε έναν άνθρωπο, ο οποίος ήταν πονηρός, διπρόσωπος, αναξιόπιστος, πανέξυπνος χειριστής του λόγου, αλλά και μέγας γυναικοκατακτητής (αν και δεν φημιζόταν για την ομορφιά του).

Το βιβλίο αυτό υποστηρίζει ότι η φήμη του Οδυσσέα οφείλεται ακριβώς σε αυτά τα «ελαττώματα», καθώς και στον τρόπο με τον οποίο ο δημιουργός του, ο Όμηρος, επέλεξε, στο μεν πρώτο έπος του, την Ιλιάδα, να τα συγκαλύψει στο δε δεύτερο, την Οδύσσεια, να τα εξομαλύνει κάπως. Η πρωτοτυπία της Οδύσσειας δεν έγκειται στον συναρπαστικό μύθο της, ούτε και στις λιτές περιγραφές της φύσης και των ανθρώπινων χαρακτήρων που περιέχει, αλλά, ενδεχομένως, στο γεγονός ότι ανέδειξε ένα νέο πρότυπο «επιτυχημένου» ανθρώπου.

Το παλαιό ηρωικό πρότυπο ήταν ένας θαρραλέος νέος, πρόθυμος να θυσιάσει τα νιάτα του στον βωμό της δόξας. Ο Οδυσσέας είχε πολεμήσει δίπλα σε αυτόν τον τύπο ήρωα στην Τροία. Το νέο ηρωικό πρότυπο δημιουργήθηκε όταν έλαβε τέλος η εποχή των μεγάλων πολέμων της αρχαιότητας, για να δώσει τη θέση της σε μια εποχή όπου στη σκέψη των ανθρώπων κυριάρχησε ο στόχος της εμπορικής επέκτασης σε ολόκληρο τον γνωστό κόσμο. Καθώς ο νέος αυτός κόσμος χρειαζόταν νέα «ινδάλματα» και πρότυπα, ο Όμηρος, συνειδητά ή ασύνειδα, περιέγραψε ποιες ακριβώς ιδιότητες θα έπρεπε να είχαν στο εξής οι άνθρωποι που επιζητούσαν την επιτυχία. Πολλές από τις ιδιότητες αυτές τις αναγνωρίζουμε ακόμη και σήμερα. Το μόνο που δεν προσδιορίστηκε ποτέ είναι το κατά πόσον αυτοί οι «επιτυχημένοι» βρίσκουν την ευτυχία στη ζωή.