Ο ΓΟΝΕΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ

ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΓΟΝΕΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Για τη σωματική, νοητική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου σημαντικό ρόλο παίζουν η κληρονομικότητα και το περιβάλλον. Σήμερα γίνεται αποδεκτή η άποψη της αλληλεπίδρασης των δύο αυτών παραγόντων για τη συνολική ανάπτυξη του ατόμου.

Κατά τον Robinson η αλληλεπίδραση αυτή της κληρονομικότητας και του περιβάλλοντος εκφράζεται ως ακολούθως:
Στο σωματικό τομέα, λόγου χάρη: Ύψος, σωματική κατασκευή και δομή των σωματικών οργάνων πιθανότατα καθορίζονται με την ανάπτυξη των δυνατοτήτων που υπάρχουν στους γόνους η δομή επίσης του νευρικού συστήματος καθορίζεται πιθανότατα γενετικά: τα όρια της αισθησιοκινητικής ανάπτυξης καθορίζονται γενετικά και τα όρια αυτά ποικίλλουν. Έτσι οι μεγάλες διαφορές στις κινητικές δεξιότητες και τις αθλητικές ικανότητες των παιδιών, των εφήβων και των ωρίμων οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην κληρονομικότητα.
Όλες όμως αυτές οι κληρονομικές δυνατότητες και προδιαθέσεις είναι δυνατόν να διαστραφούν αν το περιβάλλον δεν είναι ευνοϊκό. Επιπλέον η φυσική υγεία και η επιβίωση εξαρτώνται από τη φροντίδα για υγεία. Καλή ιατρική περίθαλψη και καλή διατροφή είναι βασικά πράγματα, ελλείψεις και αποστερήσεις ταλαιπωρούν το ανθρώπινο σώμα.

Στο νοητικό τομέα: Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα παιδιά έρχονται στη ζωή, με μεγάλες διαφορές στις νοητικές δυνατότητες στους διαφόρους τομείς.
Είναι όμως αναγκαίες οι ευνοϊκές επιδράσεις του περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των ικανοτήτων κοντά στα όρια των δυνατοτήτων.
Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις άλλες περιοχές ανάπτυξης. Επομένως, η κληρονομικότητα θέτει τις βάσεις και καθορίζει τα όρια για την ανάπτυξη του ατόμου, αλλά χρειάζεται η επίδραση των παραγόντων του περιβάλλοντος για να καλυφθεί η περιοχή των δυνατοτήτων του.
Στην προκειμένη περίπτωση μας ενδιαφέρουν οι οικογενειακές επιδράσεις για την ανάπτυξη του ατόμου και την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του.
Ιδιαίτερα σημαντική, καθοριστική θα έλεγα, είναι η επίδραση της μητέρας κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού, αλλά και αργότερα με τη συμμετοχή και του πατέρα.

«Στα πρόσωπα αυτά (των γονέων)», γράφει ο Κρασανάκης, μπορεί να προστεθούν και άλλα πρόσωπα (παππούς, γιαγιά, θείος, θεία, κ.λ.π.). Υπάρχουν οικογένειες πολύτεκνες ατροφικές και άτεκνες. Οι τελευταίες έχουν μόνο παρελθόν και παρόν. Τη μελλοντική διάσταση τη δίδουν τα παιδιά. Οι γονείς εκφράζουν το παρόν και οι προγονείς το παρελθόν κάθε οικογένειας. Τα παιδιά αποτελούν το συνδετικό κρίκο των γονέων. Οικογένεια χωρίς παιδιά ομοιάζει με δένδρο αειθαλές και όμορφο, αλλά χωρίς άνθη και καρπούς. Τα παιδιά είναι η ζωή του σπιτιού.
Κανείς κοινωνικός παράγοντας δεν επηρεάζει την ανάπτυξη και την αγωγή του παιδιού όσο η οικογένεια. Στους κόλπους της, κατά τρόπο αβίαστο και φυσικό, ο άνθρωπος γίνεται άνθρωπος».

Για την επίδραση της οικογένειας στους νέους ο Μάνοςγράφει: «Έφηβοι που προέρχονται από οικογένειες όπου επικρατεί ηρεμία, ζεστασιά και δημοκρατική ατμόσφαιρα είναι: περισσότερο ενεργητικοί, δημιουργικοί, με ερευνητική διάθεση, ανεξάρτητοι, συναισθηματικά ισορροπημένοι, με θετικές διαθέσεις, πιο κοινωνικοί, λιγότερο ζηλιάρηδες και λιγότερο νευρικοί. Αντίθετα έφηβοι που προέρχονται από διαλυμένες οικογένειες παρουσιάζουν πολλά ελαττώματα κι έχουν προβλήματα προσαρμογής. Δεν πρέπει ακόμα να ξεχνούμε τη μεγάλη επίδραση που δέχονται οι έφηβοι απ’ τους γονείς τους με την ταύτιση.

Γονείς που συμμερίζονται τις χαρές και τις λύπες με τους εφήβους, που δέχονται τους φίλους των εφήβων στο σπίτι, που τους έχουν αποδεσμεύσει στο βαθμό που πρέπει, που τους αφήνουν να έχουν γνώμη, να διεκδικούν τα δικαιώματά τους, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και ευθύνες, τους βοηθούν πολύ στην ανάπτυξη και ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους και στην προσαρμογή τους στη ζωή»

Τέλος, είναι ανάγκη να τονιστεί ότι και το φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον (κλιματολογικές συνθήκες, γεωγραφικός χώρος, γενέθλια γη, πατρική κατοικία, χωριανοί και κάτοικοι της χώρας, ραδιόφωνο, τηλεόραση, τύπος, θέατρο, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, πολιτισμός κλπ) συντελεί αποφασιστικά στην απόκτηση εμπειριών και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του ατόμου.