ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ

ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΑ, ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ, ΤΟ ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ

Η πτώση του διπολικού συστήματος σηματοδότησε ευρύτατες αλλαγές στο διεθνές συλλογικό πλαίσιο ασφαλείας και διατάραξε τις εύθραυστες ισορροπίες. Η γενίκευση των συγκρούσεων δημιούργησε συνθήκες ανθρωπιστικών κρίσεων εξαιτίας των μαζικών προσφυγικών κυμάτων, ενώ σημαντικές πληθυσμιακές ομάδες απειλήθηκαν με εξόντωση εξαιτίας της λιμοκτονίας. Παράλληλα, ηγέτες καθεστωτικών αντιλήψεων αγνόησαν τις διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, υπονόμευσαν τις ανθρώπινες αξίες και επιχείρησαν εθνοτικές γενοκτονίες. Σε όλες τις περιπτώσεις, τυχόν αδράνεια της διεθνούς κοινότητας, πέραν της ιστορικά απορρέουσας ηθικής υποχρέωσης για παρέμβαση, δεν συμβάλλει στην περιφρούρηση της περιφερειακής ειρήνης και της ασφάλειας, δηλαδή στην ενδυνάμωση των διακηρυχθέντων σκοπών του Κ.Χ. του Ο.Η.Ε.

Κρίσιμο στοιχείο κατανόησης παραμένει ο διαχωρισμός μεταξύ ένοπλης ανθρωπιστικής επέμβασης και ανθρωπιστικής παρέμβασης για τη διανομή βοήθειας. Ωστόσο, δυσδιάκριτα γίνονται τα όρια μεταξύ των δύο περιπτώσεων, όταν για την ασφαλή διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας κρίνεται σκόπιμη η χρήση ένοπλης βίας. Σε αυτή την περίπτωση τίθενται επιτακτικά ζητήματα, πρωτίστως ιεράρχησης επιχειρησιακών προτεραιοτήτων και δευτερευόντως πληρέστερου συντονισμού. Η εμπλοκή Διεθνών Οργάνων και Μη κυβερνητικών οργανώσεων στη διαδικασία διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας περιπλέκει το επιχειρησιακό και συντονιστικό σκέλος.

Ενώ διαπιστώνεται ο εξοβελισμός του πολέμου ως πρακτική επίλυσης των διμερών διαφορών μέσω των υφιστάμενων διατάξεων του Κ.Χ., παρά ταύτα, οι περιπτώσεις ένοπλων παρεμβάσεων ανθρωπιστικού χαρακτήρα δεν εξαλείφθηκαν στις διεθνείς σχέσεις, γεγονός το οποίο δίνει το έναυσμα για θεωρητικές συζητήσεις ως προς την κατοχύρωση δικαιώματος επέμβασης και την αλλαγή του υφιστάμενου νομικού πλαισίου προς την κατεύθυνση υιοθέτησης της εν λόγω πρακτικής. Η προϊούσα αμφισβήτηση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου απορρέει από μια σειρά ηθικών διλημμάτων και νομικών επιχειρημάτων.

Η επέμβαση στο Κοσσυφοπέδιο, το 1999, αποτέλεσε ένα καθοριστικό προσδιοριστικό σημείο για την περίπτωση καθιέρωσης ενός εθιμικού κανόνα ως προς το ανθρωπιστικό επεμβατικό δικαίωμα, δεδομένου του γεγονότος ότι προηγήθηκαν αντίστοιχες διακρατικές πρακτικές στο παρελθόν, έστω και αν τα υποκείμενα επικαλέσθηκαν «μη ανθρωπιστικές» αιτιολογίες επέμβασης.