Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΟΠΟΥ

ΜΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

O Borges, χρησιμοποιώντας ένα μύθο που έμεινε στην ιστορία, απέδειξε ότι δύο πανομοιότυπα κείμενα μπορούν να αποτελέσουν δύο διαφορετικά, αν όχι αντιθετικά, λογοτεχνικά έργα. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, ο Arthur C. Danto επεκτείνει στο σύνολο των καλλιτεχνικών πρακτικών το ερώτημα που προκύπτει από μία τέτοια «διανοητική εμπειρία»: Tο ίδιο αντικείμενο μπορεί να είναι ταυτόχρονα μια κοινότοπη ρόδα ποδηλάτου αλλά και ένα έργο τέχνης (ο «Τροχός ποδηλάτου» του Marcel Duchamp), το οποίο εκτιμάται ακριβά στο χρηματιστήριο των αισθητικών αξιών που ονομάζεται «κόσμος της τέχνης»; Μία τέτοια μεταμόρφωση αποδεικνύει ότι η ιδιαιτερότητα του έργου τέχνης δεν έγκειται σε υλικές ή αντιληπτικές, αλλά σε κατηγορικές ιδιότητες. Το έργο τέχνης διαθέτει μια προθεσιακή δομή, διότι, είτε είναι αναπαραστικό είτε όχι, αναφέρεται πάντα σε κάτι.

Το εγχείρημα του Danto, που ηθελημένα εξελίσσεται βασιζόμενο σε υποθέσεις, παραδοξότητες και φανταστικές παραλλαγές, θα ξαφνιάσει με τη ζωντάνια, τη διασκεδαστική του διάθεση, αλλά και την προκλητικότητά του. Ωστόσο, ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι, επειδή ακριβώς το βιβλίο αυτό βασίζεται σε βαθιά γνώση της κλασικής και σύγχρονης τέχνης, για αυτό κλονίζει τόσο αποτελεσματικά τις πλέον καθιερωμένες συνήθειες της αισθητικής σκέψης.