Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΓΕΝΕΣΗ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ

ΠΡΩΤΟΤΟΚΟΙ ΚΑΙ ΥΣΤΕΡΟΤΟΚΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΠΑΘΟ

Η σύνθετη αυτή εθνογραφική μελέτη της Καρπάθου εξετάζει διεξοδικά μια κοινωνία που φαντάζει κοντινή και συνάμα απόμακρη σε σχέση με τη δική μας, καθώς το σύστημα συγγένειας που τη χαρακτηρίζει, μοναδικό ίσως στην Ευρώπη, αναδεικνύει ορισμένες κρυμμένες ή λανθάνουσες πτυχές του δυτικού κόσμου. Πρώτα αναλύονται οι σχέσεις συγγένειας (με αφετηρία τις γαμήλιες στρατηγικές) και η άτεγκτη κοινωνική ιεραρχία που στηρίζεται σ' αυτές, έχοντας στην κορυφή της τις οικογένειες των πρωτότοκων (κανακάρηδων). Στη συνέχεια εξετάζεται η οικονομία των συναισθηματικών ανταλλαγών που διέπει τις σχέσεις συγγένειας, ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο παράγονται κοινωνικά -και διαμεσολαβούν την κοινωνική ιεραρχία- τα αισθήματα των δρώντων υποκειμένων, τόσο στο εσωτερικό της οικογένειας (μεταξύ γονέων και παιδιών, μεταξύ αδελφών) όσο και έξω απ' αυτήν (στις ερωτικές προτιμήσεις που οδηγούν στο γάμο). Τέλος, στη βάση αυτής της ανάλυσης, επιχειρείται μια κοινωνιολογική ερμηνεία ορισμένων ψυχαναλυτικών διαπιστώσεων σχετικά με την τάση να προτιμούνται ερωτικοί σύντροφοι ή υποψήφιοι σύζυγοι που είναι συνονόματοι με αγαπημένους συγγενείς.

Στην πορεία αυτής της μελέτης, ο Βερνιέ υπεισέρχεται στις μεγάλες θεωρητικές διαμάχες της ανθρωπολογίας και των κοινωνικών επιστημών: εκκινεί από τη δομιστική θεωρία της συγγένειας του Λεβί-Στρως για να επικρίνει τον αντικειμενισμό της, επεξεργάζεται και αξιοποιεί κεντρικές έννοιες από τη θεωρία της πρακτικής του Μπουρντιέ (συμβολικό κεφάλαιο, έθος κ.λπ.) και ελέγχει ορισμένες υποθέσεις του Φρόυντ και του Στέκελ σχετικά με την αιμομικτική επιλογή βάσει οικείων ονομάτων. Δοκιμάζει επί του πεδίου αναλυτικές μεθόδους και στατιστικές τεχνικές ιδιαίτερα τελεσφόρες όσον αφορά το αντικείμενό του και αρκετά γενικές ώστε να μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλες περιοχές και κοινωνίες. Και, το κυριότερο, ξαναζωντανεύει στα μάτια του αναγνώστη έναν εντελώς ιδιαίτερο ελληνικό μικρόκοσμο, τον οποίο ο ίδιος φαίνεται να έχει γνωρίσει σε βάθος (όταν αναλύει, για παράδειγμα, με χιούμορ και καλή προαίρεση, τις λεπτές ερωτικές και γαμήλιες στρατηγικές που εκτυλίσσονται στους τοπικούς χορούς), και τον οποίο παρακολουθεί ώς την κατάρρευσή του (μέσα από τις διαδικασίες της ενσωμάτωσης στο ευρύτερο οικονομικό σύστημα και τα φαινόμενα της μετανάστευσης και του επαναπατρισμού).