Η ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ

ΝΙΤΣΕ ΚΑΙ ΧΑΪΝΤΕΓΓΕΡ

Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Φρειδερίκος Νίτσε έκανε την εκπληκτική διακήρυξη οτι οι βασικές αξίες, που στήριζαν επί αιώνες το οικοδόμημα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, έχουν «απαξιωθεί». Αυτό δεν ήταν ένα λογοτεχνικό τερτίπι, αλλά μια πεποίθηση που θεμελιώθηκε με εντυπωσιακά επιχειρήματα σε μια σειρά βιβλίων αυτού του συγγραφέα. Κυρίως ο Νίτσε επεξεργάστηκε τρεις θεμελιώδεις αξίες: την αλήθεια, την ηθική και τον Θεό. Μπορεί ίσως να τεκμηριωθεί οτι ολόκληρη η νιτσεϊκή φιλοσοφία περιδινίζεται γύρω από αυτά τα θεμέλια της Ευρώπης: την επιστήμη, τα ήθη και τη θρησκεία. Η θεωρία που συνόψισε τη νιτσεϊκή παρέμβαση χαρακτηρίστηκε από τον ίδιο τον δημιουργό της ως Μηδενισμός.

Στα χρόνια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ένας άλλος Γερμανός στοχαστής, ο Μάρτιν Χάιντεγγερ, αναλαμβάνει μια μακρόχρονη αναμέτρηση με τον νιτσεϊκό στοχασμό. Αυτή επικεντρώνεται σε μερικές βασικές νιτσεϊκές ιδέες, όπου πρωταρχική θέση κατέχει η απαξίωση των αξιών. Ο Χάιντεγγερ «παίρνει στα σοβαρά» το κήρυγμα του Νίτσε κι επιχειρεί μερικές αποφασιστικές τομές. Έτσι δημοσιεύει το 1950 τα κύρια επιτεύγματα της αναμέτρησής του με τον νιτσεϊκό στοχασμό σε ένα κείμενο που έχει τίτλο: Ο λόγος του Νίτσε «ο Θεός είναι νεκρός».

Ο καθηγητής Γιάννης Τζαβάρας επιχειρεί εδώ αφενός να παρουσιάσει -σε μετάφραση και εφοδιασμένο με σχόλια- το σχετικό κείμενο του Χάιντεγγερ, αφετέρου όμως να εκθέσει την προβληματική της απαξίωσης των αξιών έτσι όπως προέκυψε μέσα από τις συζητήσεις γύρω από τον προτεινόμενο Υπεράνθρωπο και τον διακηρυγμένο «θάνατο του Θεού».