Η ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Η σύγχυση που υπάρχει σήμερα γύρω από την έννοια και την πρακτική της δημοκρατίας επιβάλλει μια συστηματική εξέταση του πρωταρχικού περιεχομένου της, καθώς και της στάσεως των φιλοσόφων και επικριτών απέναντί της. Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται η διερεύνηση της έννοιας και του χαρακτήρα της άμεσης αθηναϊκής δημοκρατίας κατά την κλασική εποχή, ώστε να συναχθούν οι διαφορές της με τα σύγχρονά της πολιτεύματα, αλλά και με τα σημερινά. Έτσι αναδεικνύεται η αυτονομία και η αυτοοργάνωση της άμεσης δημοκρατίας, καθώς και τα πλεονεκτήματά της, τα οποία έχουν συγκαλυφθεί επί αιώνες. Αντιθέτως, τα σημερινά πολιτεύματα που βασίζονται στην ετερονομία και την αντιπροσώπευση διαφέρουν ριζικώς από αυτήν, αν και σφετερίσθηκαν το όνομά της και αυτοαποκαλούνται δημοκρατίες.

Παράλληλα, η μελέτη των κειμένων φανερώνει μια μεγάλη απόκλιση της θεωρίας από τη δημοκρατική πράξη. Ενώ ο Πλάτων είναι γνωστό ότι δεν υπήρξε δημοκράτης, για τον Αριστοτέλη επικρατεί, στην έρευνα, η άποψη ότι είναι περισσότερο ευνοϊκός απέναντι στην δημοκρατία από ό, τι ο δάσκαλός του και γενικώς, θεωρείται ως υποστηρικτής της λεγόμενης "μετριοπαθούς" δημοκρατίας. O δεύτερος στόχος του βιβλίου είναι η διερεύνηση των απόψεων του Αριστοτέλη απέναντι στη δημοκρατία και η προσπάθεια να απαντηθεί το ερώτημα κατά πόσον αυτός είναι υποστηρικτής της δημοκρατίας. Αυτό που αναδεικνύεται είναι η κριτική στάση του έναντι της δημοκρατίας, σε βασικούς θεσμούς και πρακτικές της, τις περισσότερες φορές χωρίς επιχειρήματα και με ιδεολογική σκοπιμότητα. Οι απόψεις του Αριστοτέλη, όπως και του Πλάτωνα, διαμόρφωσαν στους μεταγενέστερους ένα κλίμα αρνητικό απέναντι στην άμεση δημοκρατία, με συνέπεια οι σύγχρονοι να αναζητούν λύσεις των πολιτικών και ηθικών αιτημάτων στα αριστοτελικά κείμενα. Η προοπτική που υπερασπίζεται το βιβλίο αυτό είναι η επανεκτίμηση της δημοκρατίας, η ανάδειξη των επιχειρημάτων και των ιδεών της, όχι ως προτύπου ή μοντέλου προς αντιγραφή και μίμηση, αλλά ως οδηγητικού μίτου για να εξέλθουμε από τον λαβύρινθο της σύγχρονης πολιτικής τελμάτωσης.