Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ

Θέμα του βιβλίου είναι η διάρθρωση και η εξέλιξη της αγροτικής κοινωνίας στην ύστερη βυζαντινή εποχή. Στόχος του να μελετήσει τις εσωτερικές δομές της υπαίθρου και τις σχέσεις των χωρικών μεταξύ τους, αλλά και να διερευνήσει τις παραγωγικές διαδικασίες, μαζί με τη δημογραφική εξέλιξη του αγροτικού πληθυσμού, σε μια εποχή πολλαπλής κρίσης. Τα θέματα είναι, φυσικά, αλληλένδετα· δημογραφικά και οικονομικά φαινόμενα συνδέονται στενά μεταξύ τους, ενώ συγχρόνως επηρεάζουν τη σύνθεση της αγροτικής κοινωνίας και επηρεάζονται από τις γενικότερες κοινωνικές σχέσεις.

Οι πηγές στις οποίες στηρίζεται η μελέτη αυτή είναι κατά κύριο λόγο τα πρακτικά, δηλαδή οι απογραφές των περιουσιακών στοιχείων λαϊκών και εκκλησιαστικών γαιοκτημόνων, οι οποίες περιλαμβάνουν λεπτομερή καταγραφή των εξαρτημένων χωρικών (παροίκων) και της περιουσίας τους.

Από τα στοιχεία αυτά, τα οποία είχαν συγκεντρωθεί για φορολογικούς σκοπούς, επιχειρήθηκε η εξαγωγή συμπερασμάτων για τη δημογραφική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση του πληθυσμού. Έγινε προσπάθεια να δοθεί μια κατά το δυνατόν πλήρης απεικόνιση της αγροτικής κοινωνίας, μέσα από πηγές στις οποίες (παρόλο που προέρχονται από κρατικούς υπαλλήλους) αντικατοπτρίζονται δομές και σχέσεις που διέπουν την αγροτική κοινωνία, κάποτε σε αντιδιαστολή με όσα θέσπιζε η επίσημη πολιτεία.