ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙ

ΟΡΟΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

Μια φρέσκια προσέγγιση της αρχαίας παράδοσης

Αντιγόνη, Ιφιγένεια, Προμηθέας, Αλκηστη και μια χούφτα ακόμα τραγικών ηρώων συνθέτουν τον πυρήνα της συλλογικής μας μνήμης και στοιχειώνουν το φαντασιακό μας. Το κύρος των αρχαίων τραγωδιών ως αυθεντικών μνημείων ελληνικότητας, τις μετέτρεψε σε στυλοβάτες του «ιερού σκοπού» της εθνικής διαπαιδαγώγησης και του δόγματος της πολιτισμικής μας συνέχειας. Στο πλαίσιο αυτό, οι διακυμάνσεις και παραλλαγές της πρωτεϊκής ουσίας της ελληνικότητας μεταξύ των δύο πόλων, του ψευδοδιλήμματος παράδοση ή μοντερνισμός, καθόριζαν και τους όρους πρόσληψης των τραγικών μας μύθων.

Μέσα από την επαγγελματική παραστασιογραφία, την εκπαιδευτική της χρήση ή το παιδικό ανάγνωσμα, η αρχαία τραγωδία επιχείρησε να σφυρηλατήσει μια ιδανική και αψεγάδιαστη εθνική ταυτότητα και να συμβάλει στην εθνική συναίνεση - ευσεβή πόθο των κυβερνήσεων μετά τον Εμφύλιο.

Στο πεδίο του παιδικού βιβλίου, οι διασκευές των αρχαίων τραγωδιών μεταστοιχείωναν τα «πατροπαράδοτα» πρωτότυπα σε προπαγανδιστικά κείμενα, διατηρώντας μια μακρινή μόλις, καταγωγική σχέση μαζί τους. Αλλοτε απερίφραστα κι άλλοτε συγκαλυμμένα, απορροφούσαν στοιχεία από το πολιτισμικό τους συγκείμενο (εθνικοφροσύνη, χριστιανική σωτηριολογία, λαϊκιστικό ιδεολόγημα της «ψυχής του λαού»...), επιχειρώντας έτσι συστηματικά τη νοηματοδότηση του ακλεούς πολιτικού παρόντος διά του ένδοξου παρελθόντος.

Η Ευαγγελία Μουλά εξετάζει το θέμα των χρήσεων και των καταχρήσεων της αρχαίας παράδοσης, της εκάστοτε πρόσληψής της, ακόμα και της ιδεολογικής εκμετάλλευσής της σ' ένα βιβλίο γραμμένο με τόλμη, θέτοντας καίρια και διαχρονικά ερωτήματα τα οποία δεν επιδέχονται μονολιθικές ή απόλυτες απαντήσεις.