ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΩΝ

Οι άνθρωποι που έζησαν σε εποχές συγκρούσεων ανάμεσα σε μεγάλες ομάδες -εθνικές, θρησκευτικές, κοινωνικές ή ακόμα και φυλετικές- δοκιμάστηκαν περισσότερο επειδή βρέθηκαν μπροστά στο δίλημμα του να διαλέξουν ανάμεσα σ' αυτό που υπαγόρευε η πίστη τους στην ομάδα και σ' εκείνο που τους προέτρεπε η λογική τους να επιλέξουν. Ανάλογα με τον τρόπο που ο καθένας στάθηκε απέναντι στο πρόβλημά του και το έλυσε, έγιναν ήρωες ή προδότες, άτομα που έτυχαν της γενικής παραδοχής ή έγιναν κοινωνικοί παρίες.

Στη διάρκεια της Tουρκοκρατίας στον χωρο μας έχουμε περιόδους όπου παρατηρείται έξαρση στους εξισλαμισμούς. Σε μια τέτοια περίοδο ζουν οι ήρωες αυτού του μυθιστορήματος. Κάποιων η συμπεριφορά είναι η επιθυμητή από το κοινωνικό σύνολο, ενώ άλλοι, μια κρίσιμη στιγμή, επιλέγουν να περάσουν στην ομάδα των ισχυρών. Όποια όμως κι αν είναι η στάση των μεν ή των δε, και όποια η ιστορική αλήθεια, μια δεδομένη στιγμή μπαίνει, ρυθμιστικός παράγοντας πανίσχυρος, η συλλογική συνείδηση η οποία διαμορφώνει, σύμφωνα με τις επιτακτικές ανάγκες της ώρας εκείνης, τα γεγονότα που μεταδίδονται στους μεταγενέστερους, όχι «οία ην» αλλά «οία είναι δει».