ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΟΣΑ ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΜΟΝΑΔΙΚΟΥΣ

Ο συγγραφέας, ένας από τους κορυφαίους διεθνώς ερευνητές στον χώρο της νευροεπιστήμης, εξετάζει τη βιολογική, την ψυχολογική και την κοινωνική φύση του είδους μας, σε μια προσπάθεια για όσο το δυνατόν εμβριθέστερη κατανόηση της μοναδικότητάς μας.

Μερικά από τα ερωτήματα που τίθενται στο βιβλίο:

• Ποια συμβάντα στον ρου της εξελικτικής ιστορίας κατέστησαν τόσο μοναδικούς εμάς τους ανθρώπους; Τι μοναδικό έχει ο εγκέφαλός μας; Υπάρχει διαφορά μεταξύ της νοημοσύνης του ανθρώπου και της νοημοσύνης των ζώων; Θα μπορούσατε να βγείτε ραντεβού με έναν χιμπαντζή; Διαφέρει ο τρόπος σκέψης στα διάφορα είδη;

• Τι σημασία έχει η γλώσσα και η τέχνη για την ανθρώπινη κατάσταση; Υπάρχει φυσική γλώσσα στα άλλα πρωτεύοντα; Υπάρχουν αισθήματα και συναισθήματα; Ποιο εξελικτικό πλεονέκτημα μας έδωσε πιθανόν η τέχνη; Και αυτή αποτελεί δική μας αποκλειστικότητα; Βοηθά η τέχνη στην ανάπτυξη του εγκεφάλου μας; Είναι βιολογικό χαρακτηριστικό η προτίμηση προς την ομορφιά;

• Γιατί είμαστε κοινωνικά όντα και πώς δικαιολογείται η κοινωνική επιθετικότητά μας; Γιατί είναι περιορισμένο το μέγεθος των κοινωνικών ομάδων μας; Και πώς συμβιβάζεται αυτό με το ότι ζούμε πλέον σε τεράστιες πόλεις, συχνά μαζί με εκατομμύρια άλλους ανθρώπους;

• Γιατί λέμε ψέματα στους άλλους; Και στον εαυτό μας; Γιατί δεν έχουμε εξελίξει κάποιους μηχανισμούς ανίχνευσής τους; Από πού προέρχονται οι ηθικές πεποιθήσεις μας; Τα ηθικά μας ένστικτα αποτελούν μέρος της φύσης μας ή μήπως είναι μεταγενέστερες προσθήκες; Και η θρησκεία τι σχέση έχει με αυτά; Μας προσφέρει η θρησκεία κάποιο πλεονέκτημα επιβίωσης; Και έχει επιλεγεί από την εξέλιξη;

• Μεταδίδονται τα συναισθήματα; Υπάρχει συναισθηματικός μιμητισμός στα άλλα ζώα; Τι είναι οι κατοπτρικοί νευρώνες, και ποιος ο ρόλος τους στην κατανόηση των προθέσεων και των συναισθημάτων μας; Πώς καταφέρνουμε να κάνουμε τη διάκριση ανάμεσα στο «εγώ» και στο «εσύ»; Μπορεί ο σκύλος σας να αντιληφθεί τη δική σας προοπτική -να κοιτάξει τον κόσμο μέσα από τα δικά σας μάτια; Τα ζώα σκέφτονται αυτά που γνωρίζουν; Και μπορεί η σκέψη τους να ταξιδεύει στον χρόνο;

• Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο νους και το σώμα είναι χωριστά πράγματα; Αν πιστεύετε ότι έχετε μια ψυχή που υπερβαίνει τα κύτταρα και τις χημικές ουσίες του εγκεφάλου σας, τότε πώς εξηγείτε τις παρατηρούμενες αλλαγές προσωπικότητας, τις μεταβολές στη συνείδηση ή οποιεσδήποτε από τις μεταστροφές που συνοδεύουν τις εγκεφαλικές βλάβες;

• Πώς μια αντίληψη ή μια πληροφορία εισέρχεται στη συνείδηση από τα άδυτα του μη συνειδητού; Ποιες πληροφορίες επιτρέπεται να περάσουν; Τι το καθορίζει αυτό; Πώς σχηματίζονται νέες ιδέες; Είναι όλα τα ζώα εξίσου συνειδητά ή υπάρχουν διαβαθμίσεις της συνείδησης; Είναι η συνείδησή μας μοναδική στο ζωικό βασίλειο; Αν με χειρουργική επέμβαση διακόπταμε τη σύνδεση μεταξύ των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων, τότε θα δημιουργούνταν μια διχασμένη προσωπικότητα, με δύο εγκεφάλους και με δύο συνειδήσεις σε ένα κεφάλι;

• Γιατί φοβόμαστε ότι επεμβαίνοντας στον εγκέφαλο και κάνοντας χρήση νευρωνικών εμφυτευμάτων απειλούνται οι μοναδικές ιδιότητες του ανθρώπου και η ταυτότητα του ατόμου; Είναι ηθικό να χρησιμοποιούμε κοχλιακά εμφυτεύματα και εμφυτεύματα αμφιβληστροειδούς; Θα μειονεκτούσατε αν οι άλλοι έφεραν κάποιο νευρωνικό εμφύτευμα που ενίσχυε τις νοητικές ικανότητές τους, ενώ εσείς όχι; Μήπως θα χρειαζόταν να αναβαθμιστείτε με πυρίτιο ώστε να επιβιώσετε;

Τι ισχύει σήμερα στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης; Θα μας βοηθήσουν τα έξυπνα ρομπότ στην καθημερινότητά μας; Και εφόσον θα είναι έξυπνα, πώς ξέρουμε ότι θα εξακολουθήσουν να κάνουν τις δουλειές που θα τους υπαγορεύουμε; Θα έχουν επιθυμίες, αισθήματα, συνείδηση; Τότε, θα έχουν και δικαιώματα; Πόσο απέχουμε από τη δημιουργία μιας μηχανής με ανθρώπινη νοημοσύνη;

• Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που μπορεί να επέμβει στα χρωμοσώματά του και να καθοδηγήσει τη γενετική αναπαραγωγή του. Σας προβληματίζουν οι μελλοντικές επιπτώσεις της προεμφυτευτικής γενετικής; Αν ένα ζευγάρι, κάνοντας τη σχετική εξέταση, διαπίστωνε ότι το έμβρυό του φέρει τα γονίδια που δείχνουν μεγάλη πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη στη μέση ηλικία ή καρδιακής νόσου ή νόσου Αλτσχάιμερ, θα έπρεπε να ριψοκινδυνέψει αρχίζοντας νέες προσπάθειες για ένα καλύτερο έμβρυο; Και τι λέτε για την πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης; Θα δεχόσασταν μια αλλαγή στο DNA του εμβρύου σας -άρα και στο DNA όλων των απογόνων σας; Θα φτάσουν σύντομα οι άνθρωποι να ελέγχουν την αναπαραγωγή τους σε τέτοιον βαθμό; Και μήπως κάτι τέτοιο θα έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν μόνο οι πλούσιες χώρες ή οι πλούσιοι κάθε χώρας; Αυτό θα έχει σημασία για την πορεία της ανθρωπότητας;